ETHERNET
SARRERA
Ethernet izenarekin
ezagutzen dugun IEEE 802.3 arau edo estandarrak zehazten du sare lokal (LAN)
batean dauden ekipoek nola bidali eta jaso behar dituzten datuak maila
fisikotik, betiere eramailearen detekzio bidezko eta talka-detekzio bidezko
sarbide anizkoitza (CSMA/CD protokoloa) erabilita.
Gaur egun, LAN sareetan
gehien erabiltzen den estandarra da Ethernet. ALOHA, Token Ring, FDDI eta
bestelako estandarrak, berriz, alde batera utzita daude aspalditik. Ethernetek,
hasieran, 10 Mbps-ko abiadura lortzeko aukera eman zuen; urte gutxitan, ordea,
Fast Ethernet (IEEE 802.3u) estandarraren bidez 10 Gbps-ko abiadura lortzera
heldu da.
HISTORIA
Xerox Parc enpresako
ikertzaileak, Robert M. Metcalfe proiektuburu zutela, ekipo anitzen arteko
komunikazioa lortu nahian zebiltzan. 1973. urtean, aurrerago IEEE 802.3
estandarra izango zenaren lehenengo probak egin zituzten; artean, proiektuak Ethernet
Experimental izena zuen. 100 ekipo konektatzeko gaitasuna eta ia 3 Mbps-ko
abiadurako sistema lortu zuten, gehienez ere kilometro bateko kable
ardazkideekin egindako instalazioetan.
Xerox Parc-ekin batera,
DEC eta Intel enpresek ere lanari ekin zioten. 1980an, IEEE 802.3 estandarra
argitaratu zuten, sare lokalentzako CSMA/CD sarbide-metodoa definitzen zuena. Estandar
horrek 10 Mbps-ko abiadura ahalbidetzen zuen, eta, horregatik, 10Base izena ere
jarri zioten. Hurrengo urtean, 10Base estandarrean oinarritutako lehenengo
produktuak agertu ziren. 1982an, ostera, beste hainbat erakunde ere Ethernet
estandarra erabiltzen hasi zen, ordura arteko beste estandarrekin batera.
Gaur egun, 10Base-tik
100Base-ra (100 Mbps) eta Gigabit Ethernetera (1 Gbps) zabaldu da Ethernet
estandarra, eta laster 40 edo 100 Gbps-ko produktuak agertuko direla ere esaten
dute adituek.
TEKNOLOGIA
Esan bezala, IEEE
802.3 estandarrak definitzen du nola bidali eta jaso behar diren datuak
ingurune fisikoan. Halaber, ingurune fisikoak nolakoa izan behar duen eta
transmisioan parte hartzen duten elementuen portaerak nolakoa izan behar duen
zehazten du.
Oro har, bi eratakoak
izan daitezke Ethernet sare batean parte har dezaketen elementuak: elementu
pasiboak eta elementu aktiboak.
ELEMENTU PASIBOAK
Elementu
pasiboek ez dute sarean zehar transmititzen den informazioa ez aztertzen, ez
aldatzen. Elementu hauen eginkizun bakarra konexio fisikoa ezartzea da, hau da,
elementu aktiboen arteko datu-trukea ahalbidetzea.
Kableak
Kable ardazkidea
Ebakidura
zirkularreko kable-mota bat da, eta bi eroalez osatua dago. Lehenengo eroalea
barnealdean (edo nukleoan) kokatuta dagoen kobrezko hari lodi bat da. Horren
inguruan, estaldura babesle dielektriko bat kokatzen da, eta dielektrikoaren
inguruan bigarren eroalea jartzen da. Azkenik, egitura guztia kanpoko
estalduraren bidez babesten da.
Kable ardazkideek diametro eta inpedantzia
ezberdinak izan ditzakete. Sare lokaletan, ordea, bi kable-mota erabiltzen
dira: meheak (10Base-2) eta lodiak (10Base-5), 80 MHz eta 400 MHz arteko
banda-zabalerakoak, hurrenez hurren. Kable ardazkidearen abantaila nagusiak bi
dira: interferentzia gutxiago sortzen dira eta kableak luzeagoak izan daitezke.
Pare bihurritu babesgabearen aldean (UTP), kable ardazkideak erresistentzia
handiagoa du kanpoko interferentzia elektromagnetikoen aurrean; hala ere, kable
ardazkidea askoz garestiagoa da, eta, arkitekturari dagokionez, zailagoa da
kable ardazkidez osatutako sare lokal bat eratzea.
Pare bihurritua
Pare bihurritua
elkarren artean behin eta berriz gurutzaturiko bi hari isolatuz osaturiko
multzoetako bakoitza da, eta hainbat multzoz eratutako taldeak
komunikazio-sareetan erabili ohi den kablea osatzen du. Ethernet sareetan,
10Base-T eta 100Base-T dira gehien erabiltzen direnak, bai estaldura
babeslearekin (STP), bai babeslerik gabe (UTP).
Pare bihurrituak
babestuak zein babesgabeak izan, kableak askotarikoak izan daitezke. Oro har,
hiru kategoriatan banatzen dira: 5. kategoriakoak kalitate handienekoak dira,
eta 100 Mbps-ko abiadura ahalbidetzen dute; 4. kategoriakoek, ostera, 20
Mbps-ko abiadura ahalbidetzen dute; 3. kategoriakoek, azkenik, 10 Mbps-ko
abiadura lortzeko aukera ematen dute. 1. eta 2. kategorietakoak oso kalitate
txarrekoak dira, eta, beraz, ezin dira erabili 10Base‑T pare bihurrituko
instalazioetan.
Zuntz optikoa
Zuntz optikoa material dielektrikoz eginiko hari bat da, eta espektro
elektromagnetikoaren uhin ikusgai edo infragorriak eroateko gai da. Silizezkoa
edo plastikozkoa izan daiteke, eta, argi‑seinaleak ez ezik, soinua eta
datuak ere transmititzeko erabiltzen da. Ohiko kobrezko kableen aldean,
abantaila asko ditu: datu-kantitate handiak oso abiadura handian transmiti
daitezke, transmisioaren kalitatea hobea da, transmisioa distantzia
handiagoetara egin daiteke eta neurri zein pisu txikiagokoa da.
Ethernet sareetan,
10Base-FL (Fibre Link, zuntz optikoaren bidezko lotura) motako zuntz
optikoa erabiltzen da. Baina oso kasu berezietan bakarrik erabiltzen da, eta,
gehienetan, interferentzia elektromagnetikoak gainditzeko izaten da.
Konektoreak
Konektorea hariak eta zuntz optikoak elkarrekin edo gailu batera
konektatzeko erabiltzen den pieza da. Kable-mota bakoitzak konektore jakin bat
behar du, eta hauek erabiltzen dira gehien:
·
Banpiro
konektorea. Kable ardazkide
lodietan erabiltzen den konektorea da. Zulo baten bidez kablearen nukleora
heltzen den orratz moduko osagai bat du, eta, beraz, ez da beharrezkoa kablea
ebakitzea.
· BNC konektorea. Kable ardazkide meheetan erabiltzen den konektorea da. Hiru BNC konektore-mota daude: normala, hau da, kablea konektatzeko balio duena eta kablea ebakita ipintzen dena; T konektorea, hots, kablearen busari jarraipena eman eta kablea bera ekipo batera konektatzeko erabiltzen dena; eta busaren amaieran erabiltzen den BNC konektorea.
 |
 |
Panelak
Panelak kable biren
arteko konektagarritasuna handitzeko erabiltzen diren elementuak dira.
Panelaren atzeko aldetik, sarean instalatuta dauden kableak konektatzen dira;
panelaren aurreko aldetik, ostera, lanpostuetara doazen kable txikiagoak
konektatzen dira. Hartara, atzealdeko eta aurrealdeko kableak elkarrekin
konektatzen dira.
Ethernet sareetan eta,
batez ere, sarera ekipo ugari konektatu behar direnean, komenigarria izaten da
panelak erabiltzea. Dena den, izar-sareetan erabiltzen dira batik bat. Ekipoak
jarriko diren lanpostuetatik panelak dauden tokira eramaten dira kableak, eta
ekipoen arteko konexioak panelean bertan egiten dira.
ELEMENTU AKTIBOAK
Talde honetan
aurkitzen diren elementuek saretik doan informazioa aztertu eta, horren
arabera, erabaki bat edo beste bat hartzen dute: seinalea anplifikatu, postu
batetik hainbat postutara eraman, etab.
Sare‑txartela
Sare-txartela
Ethernet sarerako sarbidea ahalbidetzen duen elementua da, eta ekipo
informatikoetan instalatzen da. Ekipo bateko aplikazio batek beste ekipo batean
instalatutako aplikazioekin informazioa truka dezan erabiltzen da.
Kontzentragailua
(hub)
Kontzentragailua sare informatiko bateko zirkuituak elkarrekin konektatzen dituen gailua da. Kontzentragailu aktiboek seinalea ahultzea eragozten duen sistema bat dute: zirkuitu bateko seinalea hartu, jatorrizko egoerara itzuli edo anplifikatu, eta beste zirkuitu batera igortzen da. Kontzentragailu pasiboetan, berriz, seinalea ez da manipulatzen, eta hartu bezala igortzen da; kasu horretan, kontzentragailuak bi zirkuituren arteko konexioa besterik ez du egiten. Asko erabiltzen dira Ethernet eta Token Ring sareetan.
 |
Zubia
Ethernet sare batean
egon daitezken bi sare logiko konektatzen dituen gailua da zubia. Bi ataka
ditu, eta horietako bakoitza sare logiko batera konektaturik dago. Sare logiko
bateko ekipo batetik bidalitako informazioa aztertzen du, eta beste sare logiko
bateko ekipo batera zuzenduta dagoenean soilik uzten dio informazioari
igarotzen; sare logiko bereko ekipo batera zuzenduta dagoenean, ostera, ez dio
informazioari pasatzen uzten.
Kommutadorea
Kontzentragailuaren
antzeko elementu bat da, baina, kommutadorearen kasuan, konexio batetik sartzen
den informazioa aztertu eta dagokion konexiora bideratzen du. Kommutadoreak
komeni denerako konfigura daitezke, nahi diren atakak blokeatzeko, ataka batzuk
bakartzeko eta abar.
Bideratzailea
Bideratzailea sareen
arteko informazio-transmisioa bideratzen duen gailua da. Hainbat aukera
aztertzen ditu, eta datu-paketeak helburura bidaltzeko biderik egokiena zein
den hautatzen du.
 |
SARE‑TOPOLOGIA
Sare lokal batean
dauden elementuak konektatzeko hautatutako diseinuari esaten zaio sare‑topologia.
Lau dira topologia erabilienak: eraztun-sarea, bus-sarea, izar-sarea eta
zuhaitz‑sarea.
ERAZTUN-SAREA
Eraztun-sarea eraztun-itxurako
zirkuitu itxi batera konektatuta dauden terminal batzuez osatuta dago. Terminal
guztiak maila berean daude, eta, beraz, ez dago hierarkiarik sarea osatzen
duten terminalen artean. Terminal batek informazioa bidali behar badu,
eraztunean zehar dabiltzan informazio-bilbe hutsetariko bat hartuko du, eta
mezua eta hartzailearen datuak dituen lekuko bat erantsiko dio bilbe horri.
Bilbe horrek eraztunean zehar ibiltzen jarraituko du, harik eta hartzaileak
identifikatu, informazioa kopiatu eta lekukoa hutsik geratu arte. Gero, bilbea
bidaltzailearengana itzuliko da, eta hark lekukoa hutsik dagoela eta informazioa
ongi iritsi dela egiaztatuko du eta, gero, bilbeko informazioa ezabatuko du.
Horren ondoren, bilbea berriro erabiltzeko prest geratuko da.
BUS-SAREA
Eroale-linea (bus) bakarrera konektatuta dauden hainbat terminalez osatuta
dago bus-sarea, eta, aurreko kasuan bezala, ez du terminal nagusirik. Bi
terminalen artean trukatutako informazioa gainerako terminalek ere ikus
dezakete, eta terminal bakoitzak arduratu behar du dagokion informazioa
identifikatu eta sare nagusitik eskuratzeaz. Informazioaren transmisioa
linearen bi noranzkoetan gertatzen da, eta transmisio-abiadura handia da.
Dudarik gabe, Ethernet sarea da bus-sarerik ezagunena.
IZAR-SAREA
Terminal nagusi batera konektatuta dauden hainbat terminalez osatutako
sarea da. Terminal nagusia, normalean, kontzentragailua edo kommutadorea izaten
da.
ZUHAITZ-SAREA
Zuhaitz-sarea izar-sare bi edo gehiago konbinatzean sortutako sarea da.
Egitura horretan, izar‑sare bakoitza sare lokal bat da, eta sare lokal
horretako terminal guztiak terminal nagusira konektatuta daude. Horrez gain,
izar-sare bakoitzeko terminal nagusia bus izeneko hari nagusira edo
eroale-lineara konektatzen da. Beraz, esan daiteke zuhaitz-sarea hainbat izar‑sarez
osatutako bus-sarea dela.
Sistema hau campusetan
eta antzeko antolamendu konplexua duten enpresa eta erakundeetan erabiltzen da.
Eraikin bakoitzean izar-sare bat antolatzen da, eta izar-sare guztietako
ordenagailu nagusiak campus osoa barne hartzen duen sistema batean elkartzen
dira. Hari batek edo nagusia ez den terminal batek huts eginez gero, matxura
horrek ez die beste terminalei eragingo, eta terminal bakarra geratuko da
isolatuta. Terminal nagusi batek huts eginez gero, ordea, haren menpeko
izar-sare osoak jasango ditu kalteak. Busa hondatuz gero, azkenik, kaltea sare
osora hedatuko da.
ETORKIZUNA
Hasieran aipatu dugun
bezala, Ethernet sareak gero eta abiadura handiagoa ahalbidetzen du, eta
ekipoen artean gero eta datu gehiago trukatzeko gaitasuna du. Etorkizunera
begira, esan dezakegu abiadura handiagoak ikusiko ditugula. Segurtasunaren
aldetik ere, Ethernet sareetan erabiltzen diren protokoloak aztertzen ari dira
ikertzaileak, datuak ekipo jakin batzuek bakarrik ikusteko ez ezik, abiadura
handiko datu-transmisioa zuzena dela ziurtatzeko ere.
Nolanahi ere, argi dago
haririk gabeko Ethernet sarea dela etorkizunean indar gehien hartuko duen
teknologia.