KABLE BIDEZKO TELEBISTA
SARRERA
Kable-sareak, hasiera batean,
telebista-seinalea airearen bidez hartzeko zailtasunak zituzten lekuetara
eramateko sortu ziren. Gerora, ordea, telebista-kanal ugari transmititzeko ere
erabiltzen hasi ziren. Izan ere, ezinezkoa izango litzateke telebista-kanal
guzti horiek airearen bidez transmititzea, aireko kanal-kopurua mugatua baita.
Bai AEBetan bai Europako herrialde batzuetan (Alemania, Holanda...), kablea da
telebista-seinalea hedatzeko bide nagusia. Euskal Herriari dagokionez, kable
bidezko telebista joan den mendeko 90eko hamarkadan hasi zen ezaguna egiten.
OHIKO KABLE‑SAREAK
60 eta 70eko hamarkadetan jarritako
kable-sareen osagai nagusiak hauek dira: kanal guztien seinalea hartzeaz
arduratzen den banagunea (kable-sarearen burua) eta seinalea etxe guztietara
hedatzeaz arduratzen den kable ardazkidezko sarea. Kable ardazkidean gertatzen
den seinale-ahultzeari aurre egiteko, hainbat metrotatik hainbat metrotara
anplifikadore bat jarri behar izaten da. Anplifikadoreak gehitu ahala, zarata
ere anplifikatu egiten da, eta, kilometro gutxi batzuetatik aurrera, seinalea
degradatu egiten da. Hori dela eta, banagunetik abiatutako kable-sareen bidez
ezinezkoa da seinalea eremu zabal batera helaraztea.
Banda-zabalerari dagokionez, sare horiek 110 eta
250 MHz bitartean lan egiten zuten, eta, batzuetan, 450 MHz-etara ere iristen
ziren. Maiztasun-tarte horietan, telebista analogikoko 20 eta 45 kanal
bitartean transmititzeko gai izaten ziren.
KABLE-SARE MODERNOAK
Egun, kable ardazkide gehienen ordez zuntz
optikozko kablea erabiltzen da. Izan ere, kable ardazkidea erabiliz gero
seinaleak askoz degradazio txikiagoa jasaten du, eta, ondorioz, 100 kilometro
baino gehiagora dauden etxebizitzei kalitate handiko zerbitzua eskain dakieke
banagune beretik. Sarearen azkeneko metroetan, ostera, kable ardazkidea
erabiltzen da oraindik, seinalea harpidedunen eraikin edo etxe barruan
hedatzeko.
Kable-sare berriek 860 MHz‑era arteko
banda-zabalera izan dezakete, eta telebista analogikoko ehun bat kanal edo TB
digitaleko 800 kanal baino gehiago transmiti ditzakete. Horrenbeste
telebista-kanal ez dagoenez, gaineratiko banda-zabalera zerbitzu berriak
eskaintzeko erabiltzen da, hala nola eskatu ahalako bideoa, abiadura handiko
Interneterako sarbidea eta abar.
Kable-sare berrien beste ezaugarri bat da noranzko bikoak izatea[A1]. Hau da, seinalea, banagunetik etxeetara transmititzeaz gain, etxeetatik banagunera ere transmiti daiteke. Horretarako, maiztasun-espektroko behealdea erabiltzen da, 10 eta 65 MHz bitartekoa, hain zuzen.
TELEBISTA‑BANAGUNE DIGITALA
Egun, kable-sare modernoen bidez transmititzen diren seinale gehienak digitalak izaten dira, baita telebista-seinalea ere. Hauek dira kable-sare baten buru digitalaren funtzio nagusiak:
· kable-sarearen bidez emititzen diren telebista-kanalak hartzea (normalean, satelite bidez) edo sortzea
· digitalizatzea eta konprimitzea (egun, MPEG-2 estandarren bidez)
· irrati-maiztasuneko kanal bakoitzean sartuko diren kanalak multiplexatzea (7 edo 8 MHz-eko kanalak)
· seinaleak zifratzea, merkaturatze-prozesua kudeatzeko
· kanalei eta programazioari buruzko informazioa ematea; informazio hori DVB deritzen tauletan ematen da
· zerbitzu interaktiboak emititzea
· erabiltzaileen parte-hartzea ahalbidetzea (interaktibitatea)
BANAKETA-SAREA. KABLE-SAREA
Laser bidezko transmisoreen bidez, banaguneak
ematen duen seinalea zuntz optikoan barrena sartzen da. 100 km-tik gorako
distantziara heltzeko, 3. leiho izenekoan lan egiten duten laserrak erabiltzen
dira, hau da, 1,55 mm inguruko uhin-luzeratan lan egiten dutenak (balio horietan, seinalea
oso gutxi ahultzen da). Zuntz optikoak kilometro askoko eraztun handi batzuen
egitura hartzen du, eta seinalea bi noranzkoetan emititzen da. Zuntz bat
apurtuko balitz, seinalea ez litzateke galduko, eraztunaren kontrako noranzkoan
ere transmititzen delako (transmisio erredundantea).
Kable-sarearen burutik abiatuta, seinalea
eskualdeka banatutako hainbat nodo edo gunetara eramaten duten eraztunak
ipintzen dira. Batzuetan, gune horiei A nodo esaten zaie. A nodoen
bidez, eduki lokalak (telebista lokalak, esaterako) edo Interneteko datuak
transmititzen dira. Eduki lokalek distantzia laburragoak egin behar izaten
dituzte; horregatik, bigarren leihoko laserren bidez transmititzen dira (1,3 mm inguruko uhin-luzeran lan egiten dute, eta seinalearen ahultzea 3.
leihoaren bidezko transmisioan baino zertxobait handiagoa da).
Eskualdeetako A nodo horietatik abiatuta, zuntz erredundantezko eraztunak jartzen dira hirietako auzoetan eta herrietan kokatutako nodoetaraino. Azken nodo horiei B nodo deritze. Era berean, B nodoetatik hiri bateko auzo edo kale bakoitzean kokatutako C nodoetaraino heltzen diren zuntz-eraztunak jartzen dira.
C nodoetan, seinale optikoa irrati-maiztasuneko
seinale bihurtzen da, eta eraikinen aurrealdean jartzen diren kable
ardazkideetara bideratzen da, seinalea etxebizitza guztietara hedatzeko.
KABLE-SAREEK ESKAINITAKO ZERBITZUAK
Lehenengo funtzioa TB analogikoaren seinalea hedatzea bada ere, noranzko bikoa eta banda‑zabalera handikoa denez, kable-sarea metodo ezin hobea da TB digitala, telebista interaktiboa eta datu-zerbitzuak (abiadura handiko Interneterako sarbidea) transmititzeko. Gaur egun, orain arte kobre-pareak erabilita eskaini diren zerbitzuak kable-sareen bidez eta IP protokoloak erabilita transmititzen hasi dira.